Break on through to the ODER side PL
Wydarzenie artystyczne 19/20 i 26/27 lipca
Zurück zur deutschen Seite
Powrót do niemieckiej strony
Na malownicze tereny i mieszkańców obu brzegów Odry wpływały różnorodne kultury. 80 lat temu, wraz z końcem wojny, wymiana uległa gwałtownemu zatrzymaniu, a Odra stała się granicą.
Przez dwa tygodnie nad brzegiem Odry powstanie osada z połączeniem promowym. „Break on through to the ODER side” to interwencja artystyczna (wystawa, performans i instalacje) przywołująca przenikające się historie i nowe wizje przyszłości.
Osoby kuratorskie: Heiko Michels & Almut Undisz
We współpracy z Liederlauschen am Rand & Limited blindness.
Wstęp wolny. Mile widziane darowizny dla przyszłych działań. Istnieje możliwość wystawienia potwierdzenia darowizny.
Program
codziennie w godzinach 13:00–20:00:
Tobias Lenel, Marc Weiser, Marysia Dąbrowska, Heiko Michels
Break on through
Sprachfluss-performans/ Rejs
Michael Kurzwelly i osoby obywatelskie Słubfurt
Przesłanie Nova Amerika
Rzeźba społeczna
Ryszard Matecki
Zakrzyczenie – opowieść o lęku
Ilustracje słowne/gra podchody
Chris Hartschuh und Paula Bogati
Le Passage Deux
Instalacja
performans 19.7. 15:30
Liz Erber i goście
Borderland ReWilding
performans taneczny na pograniczu + parady dla wszystkich
Parada kakofonii
19.7. | 13h + 26.7. 12h30
(punkt spotkania Theater am Rand)
Jana Debrodt
Im Fluss verankert
Instalacja audio
Daniel Rocher
Hier und Dort
Instalacje z drewna
Karolina Kuszyk
In den Häusern der anderen/Poniemieckie
Obiekty, zdjęcia, audio
+ odczyt 26.7. 16:30
Mido Kawamura
Kostüm und Textilkunst
Catharina Amann & Iwona Kowalczyk
Deine Geschichte (er)zählt!
spacery z nagraniem audio
Terminy specjalne:
Tomasz Kurianowicz, Heiko Michels, Michael Kurzwelly
Oder Talks
> 20. Juli, 15 Uhr „Im Spiegel des Publikums“ – rozmowa z artystami i artystkami
> 26. Juli, 14:30 Uhr „ODER und i ODRA – społeczność ponad granicami?” Kurzwelly i goście
> 27. Juli 15 Uhr „Uzbrojenie: niemiecki strach przed bronią/polski potencjał obronny?” Kurianowicz i goście
Marc Weiser i goście
Panta Rhei
Psychogeograficzne rejsy dźwiękowe (1-godzinna wycieczka*)
> 19.7., 20 und 21 Uhr (gość: Joanna G. Auguri)
> 25.7., 20 und 21 Uhr (gość: Caroline C. Tallone)
> 26.7., 20 und 21 Uhr (gość: Zinc & Copper)
> 27.7., 12 Uhr (goście: Hilary Jeffery & Eleni Poulou)
Rezerwacja: limited-blindness.eu/panta
* Wycieczki promowe nie są transportem w rozumieniu ustawy o transporcie pasażerskim. Korzystanie na własne ryzyko.
Informacje o promocjach
Performance
Break on through
performans
przejażdżka promem
Odjazdy co pół godziny*
codziennie 13:00-20:00
* Wycieczki promowe nie są transportem w rozumieniu ustawy o transporcie pasażerskim. Korzystanie na własne ryzyko.
performans: Marysia Dąbrowska, Tobias Lenel, Marc Weiser
Text & Regie: Heiko Michels
„Proszę wsiadać – opuszczamy właśnie twardy grunt. Zostawiamy za sobą stały ląd. Do rzeki – do tej samej wchodzi się tylko raz. Nie wyjdziemy z niej tacy sami. Po lewej i prawej widać wały i ostrogi, ale prawda jest taka: wszystko tu to bagno, das Bruch… nie der Bruch, lecz das Bruch – stare słowo oznaczające mokradło. Ziemia pod stopami w tej krainie nigdy nie była pewna. I dziś też nie jest. A jednak: der Bruch, pęknięcie, także przynależy do tego miejsca – i do ludzi, którzy żyją tu po obu stronach rzeki. Do historii ich przybycia – z Alzacji, ze Szwajcarii, ze wschodniej Polski, z Ukrainy. Tam po drugiej stronie w Hohenwutzen, na tak zwanym polskim targu, nie pracują już Polacy, tylko Ukraińcy..., przebijamy się teraz na drugą stronę rzeki… proszę spojrzeć w lewo, tam unosi się rogatek, to są rośliny wodne bez korzeni, bez podłoża…“
Polskojęzyczna pilotka promu (Marysia Dąbrowska, Teatr Szczecin), niemieckojęzyczny pilot promu (Tobias Lenel, aktor, reżyser, filmowy biograf polsko-niemieckiego pogranicza) i psychogeograficzny muzyk (Marc Weiser, Rechenzentrum, współzałożyciel festiwalu CTM, wieloletni kurator Roter Salon Volksbühne Berlin) zabiorą Cię na drugą stronę promem, który przeprawia się przez Odrę w weekendy podczas „Break on through”.
> powrót do przeglądu programu
–––
Michael Kurzwelly und die Bürger*innen von Słubfurt
Ambasada Nowej Ameriki
codziennie 13:00-20:00
Fryderyk Wielki przyczynił się do zniknięcia Polski z mapy w drugiej połowie XVIII wieku, co należy jednoznacznie potępić. Ale zdobył też nowe obszary bez wojny, takie jak Oderbruch. Osuszył bagna w ujściu Warty, tworząc Warthebruch. Osiedlał tam rolników, dawał im domy, farmy i ziemię, a żeby poczuli się jak prawdziwi pionierzy, obszar ten nazwano Nową Ameryką. Powstały nowe wioski o obiecujących nazwach, takich jak Pensylwania, New Hampshire, Nowy Jork, Floryda, Maryland, ale także Jamajka i Sumatra.
Ta niezwykła historia zainspirowała nas do nazwania regionu przygranicznego oddzielonego polsko-niemiecką granicą państwową Nową Ameriką, krainą pionierów i spragnionych wolności ludzi, którzy chcą wspólnie kształtować nową przestrzeń jako społeczeństwo obywatelskie i zdali sobie sprawę, że jest to nasza Ziemia Obiecana.
Zapraszamy serdecznie do naszej ambasady składającej się z dwóch jurt!
> powrót do przeglądu programu
–––
Ryszard Matecki
Zakrzyczenie opowieść o lęku
codziennie 13:00-20:00
W 2022 roku Odrą spłynęła śmiertelna fala zatrucia, która zabiła setki tysięcy istnień. Śmierć żywych istot mierzono w tonach. Była to największa katastrofa ekologiczna współczesnej Europy, za którą nikt do dziś nie poniósł żadnej odpowiedzialności. Fala śmierci zatrzymała się przed Szczecinem, na Międzyodrzu, terenie który - jak prawie cała Odra - został przekształcony przez człowieka, ale przez lata porzucenia powrócił do natury, zdziczał. Międzyodrze stało się enklawą, w której mogły schronić się przed śmiercią ryby i z której życie mogło odrodzić się i powrócić do rzeki.
W lutym 2023 roku, w Chojnie, spotkała się grupa naukowców, aktywistów rzecznych, artystów, muzyków, fotografików, by porozmawiać o wskrzeszeniu idei powołania na Międzyodrzu Parku Narodowego. Taka propozycja pojawiła się w 1993 roku, ale nie udało się jej zrealizować.
Temat powołania Parku Narodowego pojawił się w mediach, rozpoczęliśmy kampanię na rzecz ochrony Międzyodrza. Wydawałoby się, że ochrona przyrody na terenie od lat nie użytkowanym przez człowieka jest tematem neutralnym, ale niestety trafiliśmy w czas różnych kampanii wyborczych, które pojawiły się w tym czasie w Polsce. Wybory do parlamentu, samorządów lokalnych, eurowybory, wybory prezydenckie. I w każdej z tych kampanii politycy wykorzystali Park Narodowy do straszenia ludzi, do wzbudzania w nich lęku i nienawiści.
I o tym lęku i o tej, wynikającej z niego, nienawiści jest ta opowieść, która próbuje zrozumieć mechanizmy rządzące zwykłymi, zmanipulowanymi ludźmi, którzy w dobie mediów społecznościowych, są w stanie wypisywać nienawistne treści, nie biorąc za nie odpowiedzialności. Lęk i rodząca się z niego nienawiść, stają się materiałem, którym politycy mogą obrzucić każdą osobę i każdą ideę.
Przyroda jest jednak na to wszystko obojętna. Rzeka, jak płynęła, tak płynie. Krzyk stanie się jedynie nawozem, na którym wyrosną nadrzeczne krzaki. Bo przyroda zawsze zwycięża.
> powrót do przeglądu programu
–––
Paula Bogati und Chris Hartschuh
Le Passage Deux
Instalacja
codziennie 13:00-20:00
+ performans 19.7. 15h30
Duet artystyczny Paula Bogati i Chris Hartschuh (niem./węg.) od lat podejmuje w swoich kolażach łączących fotokubizm i malarstwo temat przejść – zarówno między przestrzeniami geograficznymi, jak i pomiędzy życiem a śmiercią. W ramach projektu „Break on through to the ODER side” artyści remiksują własne wcześniejsze prace, wzbogacając je o motywy zaczerpnięte z regionu. Z obrazów wykonanych w technice akrylu i sitodruku budują chatę – tymczasowe schronienie i jednocześnie punkt graniczny.
Wewnątrz czeka na odwiedzających sytuacja instalacyjna, w której – dosłownie i w przenośni – będą mogli podjąć decyzję „sercem i rozumem”, by w nagrodę otrzymać bilet na przeprawę promem „na drugą stronę”.
19 lipca o godz. 15:30 artyści zapraszają dodatkowo na performans, podczas którego pragnienia odwiedzających dotyczące przemiany zostaną symbolicznie przekazane rzece.
Paula Bogati i Chris Hartschuh mieszkają i pracują w Oderbergu, gdzie są współinicjatorami corocznej, wielotygodniowej, transdyscyplinarnej akcji artystycznej „Rathaus-Spiele Oderberg”.
> powrót do przeglądu programu
–––
Liz Erber & Gäste
Borderland ReWilding
performans taneczny na pograniczu + parady dla wszystkich
ReWilding
19.7. 15h-18h | 20. 7. 13h-15h30 | 26.7. 16h-19h
Parada kakofonii
19.7. 13:00 + 26.7. 12:30
(punkt spotkania Theater am Rand)
„Borderland ReWilding” to tytuł podwójnego performansu amerykańskiej choreografki i tancerki Liz Erber (założycielki KuNaKu Oderberg). „Parada Kakofonii” wyrusza wraz z zaproszonymi tancerzami i wirtuozerską perkusją spod Theater am Rand w stronę Odry. Erber prowadzi tę taneczną procesję, do której każdy może dołączyć. Poprzez rytm oraz wzorce ruchowe (wyuczone wcześniej w ekspresowym kursie), taniec wyrywa uczestników z codziennego rytmu i wprowadza w polirytmiczny pejzaż. Gdy parada dociera nad Odrę, kakofoniczny pochód przechodzi w ciszę – powstaje kontrast umożliwiający wtopienie się w otoczenie.
> powrót do przeglądu programu
–––
Jana Debrodt
Im Fluss verankert
Instalacja audio
codziennie 13:00-20:00
W mongolskiej jurcie nad brzegiem Odry powstaje interaktywna, sześciokanałowa instalacja dźwiękowa autorstwa Jany Debrodt. Dźwięki z Polski, Niemiec, Europy Wschodniej i Bałkanów splatają się z biograficznymi fragmentami i historycznymi rezonansami regionu, tworząc wielowarstwową przestrzeń słuchową. Odwiedzający poruszają się po sieci wspomnień, folkloru i nagrań terenowych – każdy krok wpływa na kształt pejzażu dźwiękowego. Obiekty o odniesieniach geograficznych, kulturowych lub osobistych służą jako głośniki i rezonatory. W dialogicznej grze języka polskiego i niemieckiego odsłania się zarówno rozdarcie, jak i wzajemna przynależność tego pogranicza – jako zaproszenie do ponownego przemyślenia, czym może być „ojczyzna”.
> powrót do przeglądu programu
–––
Daniel Rocher
Hier und Dort
Instalacje z drewna
codziennie 13:00-20:00
„Nie jestem artystą” – mówi Daniel Rocher – „jestem miłośnikiem drewna”. Urodzony we Francji, od lat mieszka w Oderbergu i czuje się już „Oderruchlerem” – człowiekiem znad Odry. Prezentuje kilka wysokich na kilka metrów instalacji z drewna, w których przejawia się jedność przeciwieństw. Ich tytuły to m.in. „nieudane rozdzielenie”, „para żurawi”, „tu i tam”. Obok nich Rocher eksponuje bezimienne fragmenty drzew – znaleziska z lokalnej przyrody, niemal nieprzetworzone, wyniesione na piedestał. Na miejscu stworzy na żywo kolejną instalację, która odzwierciedli rezonans miejsca i obecności publiczności podczas wydarzenia „Break on through to the ODER side”. Ostatnio pokazywał swoje prace w ramach trzyosobowej wystawy „Passages Clandestins” w sali teatralnej Klandorf/Schorfheide, towarzyszącej francusko-niemieckiemu festiwalowi „Brandenbourg, mon amour!”, a także w plenerze – w solowej wystawie w Oderbergu: „instalacje krytyczne wobec czasu – street art od Malerwinkel do starego Kranhaus”.
> powrót do przeglądu programu
–––
Karolina Kuszyk
In den Häusern der anderen/Poniemieckie
Obiekty, zdjęcia, audio
codziennie 13:00-20:00
+ odczyt 26.7. 16:30
„Poniemieckie” – tak w Polsce nazywa się to, co kiedyś było niemieckie: miejsca, budynki, przedmioty pozostawione przez miliony Niemców uciekających na zachód pod koniec II wojny światowej. Ich nowymi właścicielami zostali Polacy – często sami przesiedleńcy lub wypędzeni. To, co dla jednych było utratą ojczyzny, dla innych oznaczało początek w obcym świecie. Dwa końce jednej historii, która pokazuje, jak biografie i rzeczy splatają się ze sobą ponad czasem, granicami państw i pokoleniami – aż do dziś. Karolina Kuszyk zaprezentuje miniwystawę złożoną z opisanych przedmiotów oraz projekcję zdjęć pochodzących z jej nagradzanej po obu stronach granicy książki. 26 lipca autorka będzie czytać fragmenty na miejscu.
> powrót do przeglądu programu
– – –
Mido Kawamura
Kostüm und Textilkunst
codziennie 13:00-20:00
Mido Kawamura odpowiada za kostiumy do poszczególnych występów (Break on Through, Borderland ReWilding). Kostiumy tworzą wizualne i energetyczne, widoczne połączenie między wykonawcami a otaczającą przyrodą i publicznością. Mido Kawamura od wielu lat współpracuje z występami tanecznymi, m.in. z Minako Seki (Butoh), Andreą K. Schlehwein (AKS Kärnten), Eisfabrik Hannover, a także zaprojektowała kostiumy do wysoko cenionego filmu o sztuce tańca Aeon Oz.
Mido Kawamura zaprojektowała Haus am See w Chorin, miejsce seminariów i wydarzeń, i wraz ze swoim partnerem Matthiasem Röhrbornem opracowała tam przestrzenne i świetlne instalacje, które również są inspirowane duchem czynienia przestrzeni widocznymi i głęboko namacalnymi. Mieszka w Chorin od 2022 roku i przeniosła swój berliński projekt i przestrzeń studyjną do Britz.
> powrót do przeglądu programu
– – –
Catharina Amann & Iwona Kowalczyk
Deine Geschichte (er)zählt!
spacery z nagraniem audio
codziennie 13:00-20:00
„Historie wędrują. Przekraczają granice bez wizy. Są lekkie w bagażu. A jednak wiele ważą. Tworzą tożsamość. Ponad wszelkimi granicami.”
– H. Zehschnetzler
Od 2020 roku Iwona Kowalczyk i Catharina Amann działają w brandenburskim Oderbergu.
Z drobnego pomysłu wyrosła inicjatywa, która w ciągu kilku lat doprowadziła do powstania osobistych więzi z mieszkańcami regionu. Coraz bardziej w centrum naszej pracy zaczęły się pojawiać indywidualne historie, biografie i doświadczenia. Z tych spotkań powstały projekty, które czynią opowieści słyszalnymi i doświadczalnymi – poprzez inscenizowane czytania, formy audio, wystawy oraz partycypacyjne wydarzenia narracyjne. Wspólnie z Muzeum Żeglugi Śródlądowej w Oderbergu tworzymy formaty, które ujawniają pamięć i różne perspektywy.
W ramach projektu „Łącząc światy” dajemy próbki dźwiękowe naszej pracy i stawiamy pytania:
Gdzie właściwie przebiegają granice – geograficzne, kulturowe, w naszych głowach? Czy to język nas dzieli? A może tylko wyobrażenie, że istnieje podział?
Szukamy odpowiedzi – i historii, które pomagają zrozumieć.
> powrót do przeglądu programu
–––
ODER TALKS
„Im Spiegel des Publikums/Okiem publiczności” – rozmowa z artystami i artystkami
20.7. 15h
z udziałem Heiko Michelsa (reżyser i inicjator projektu „Break on through to the ODER side”), Almut Undisz (dyrektorka Theater am Rand, współkuratorka projektu), oraz zaproszonych artystek i artystów biorących udział w wystawie i performansach.
Kuratorzy oraz wybrane osoby uczestniczące w wydarzeniu – zarówno twórcy wystaw, jak i performerzy – odpowiadają na pytania publiczności. Spotkanie otworzy felieton Heiko Michelsa zatytułowany „O kreolizacji Oderbruchu”.
–––
Oder und i Odra - społeczność transgraniczna?
26.7. 14h30
Uwe Rada (autor gazety „taz” i biograf z Odery), Mathias Diefenbach (Instytut Historii Stosowanej – Społeczeństwo i Nauka w Dialogu e. V. Uniwersytetu Viadrina) i inni. Kurator/moderator Michael Kurzwelly (artysta, odkrywca Nowa Amerika)
Międzyhalb płynnymi Grenzen leben,
razem wollen wir do szczęścia streben.
Tu chodzi o to zu verstehen,
że jest nowy Raum für Ideen.
(Fragment hymnu z Nowa Amerika)
Badamy pytanie, czy możliwe jest stworzenie otwartego społeczeństwa ponad granicami państw jako laboratorium, w którym nie ma NAS i INNYCH, w którym wszyscy ludzie są zaproszeni do przynależności i kształtowania tego społeczeństwa?
> więcej do Nowa Amerika
Uzbrojenie: niemiecki strach przed bronią i polska gotowość militarna?
27.7. 15h
Różne perspektywy debaty o uzbrojeniu.
Tomasz Kurianowicz (redaktor naczelny Berliner Zeitung) i goście
> powrót do przeglądu programu
– – –
Panta Rhei
Psychogeograficzne rejsy dźwiękowe (1-godzinna wycieczka*)
Rezerwacja: limited-blindness.eu/panta
* Wycieczki promowe nie są transportem w rozumieniu ustawy o transporcie pasażerskim. Korzystanie na własne ryzyko.
19.7., 20 und 21 Uhr (gość: Joanna G. Auguri)
25.7., 20 und 21 Uhr (gość: Caroline C. Tallone)
26.7., 20 und 21 Uhr (gość: Zinc & Copper)
27.7., 12 Uhr (goście: Hilary Jeffery & Eleni Poulou)
„Panta Rhei” to seria koncertów — psychogeograficzne dźwiękowe wyprawy tratwą po Odrze. Doświadczenie ciszy na odizolowanej tratwie w rezerwacie przyrody, połączone z improwizowaną muzyką na historycznie tak ważnej rzece granicznej jak Odra, ma prowadzić do medytacyjnego stanu refleksji — bez ezoterycznego dodatku — nad fundamentalnymi pytaniami o naturę i wojnę.
Tratwa ma pojemność 12 osób i wypływa 19., 25., 26. (każdego dnia o 20:00 i 21:00) oraz 27. lipca o godzinie 12:00. Miejscem startu jest brzeg rzeki przy Zollbrücke w Brandenburgii.
„Panta Rhei” inscenuje rejsy tratwą jako dźwiękowe ekspedycje do podświadomości regionu Oderbruch, oferując różnorodne stylistycznie brzmienia: nominowaną do Grammy muzykę brassową (Zinc & Copper), akustyczny folk-noir (Joanna Gemma Auguri, Polska), eksperymentalną fidel mechaniczną (Caroline Cecilia Tallone, Szwajcaria) oraz muzykę w czasie rzeczywistym (Hilary Jeffery – puzon, Eleni Poulou [ex-The Fall] – elektronika).
Muzyków wspiera kierownik ekspedycji i artysta dźwiękowy Marcus Weiser.
Wydarzenie odbywa się dzięki uprzejmości i wsparciu Musikfonds.
> powrót do przeglądu programu
– – –
W ramach projektu „Łącząc światy – Kulturland Brandenburg 2024/2025”
Kulturland Brandenburg 2024/2025 jest finansowany przez Ministerstwo Nauki, Badań i Kultury oraz Ministerstwo Infrastruktury i Planowania Kraju Związkowego Brandenburgia.
Z uprzejmym wsparciem brandenburskich kas oszczędnościowych oraz Banku Inwestycyjnego Kraju Związkowego Brandenburgia.
Projekt „Break on through to the ODER side” jest również wspierany przez Fundację Współpracy Niemiecko-Polskiej oraz Fundację Sanddorf. Dźwiękowe rejsy tratwą „Panta Rhei” są finansowane przez Musikfonds.
Kooperacja z Liederlauschen am Rand oraz Limited blindness.
